Beschrijving van het dier

De Kemphaan, wetenschappelijk bekend als Calidris pugnax, is een fascinerende vogel die deel uitmaakt van de familie van de strandlopers en snippen (Scolopacidae). Deze soort is vooral bekend om zijn unieke broedgedrag en opvallende uiterlijk tijdens het broedseizoen, met name bij de mannetjes. De Kemphaan is een trekvogel die grote delen van Europa, Azië en delen van Noord-Amerika als broedgebied gebruikt, terwijl hij overwintert in Afrika, Zuid-Azië en Australazië.
Qua grootte is de Kemphaan middelgroot onder de steltlopers, met een lichaamslengte variërend van 28 tot 32 centimeter en een spanwijdte van ongeveer 50 tot 57 centimeter. Het gewicht kan variëren tussen de 100 en 200 gram, afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de vogel. Wat uiterlijk betreft, vertonen mannetjes en vrouwtjes buiten het broedseizoen weinig verschil: beide hebben dan een overwegend bruin verenkleed met donkere markeringen, wat hen een gecamoufleerd uiterlijk geeft tegen de bodem van hun leefomgeving.
Het meest opmerkelijke kenmerk van de Kemphaan is echter de spectaculaire transformatie die de mannetjes ondergaan tijdens het broedseizoen. Ze ontwikkelen dan een opvallende kraag van lange veren rond hun nek en hoofd, die in kleur kan variëren van wit, zwart, oranje tot zelfs groen en paars. Bovendien krijgt hun gezicht vaak een felle kleur, variërend van rood tot oranje. Deze kleurrijke en flamboyante verenpracht wordt gebruikt om vrouwtjes te imponeren en rivalen af te schrikken.
Het broedgedrag van de Kemphaan is eveneens uniek. Mannetjes verzamelen zich op zogenaamde 'leks', specifieke gebieden waar ze hun territorium afbakenen en hun verenpracht tonen in een reeks van indrukwekkende dansen en gevechten om de aandacht van de vrouwtjes te trekken. Deze leks zijn sociale arena's waar de hiërarchie onder mannetjes wordt bepaald door middel van vertoon en gevechten. Vrouwtjes bezoeken de leks om een partner te kiezen, waarna ze alleen verantwoordelijk zijn voor de nestbouw, het uitbroeden van de eieren en de zorg voor de jongen.
De Kemphaan foerageert voornamelijk in ondiepe wateren en modderige gebieden, waar hij op zoek gaat naar insecten, wormen en andere kleine waterdieren. Zijn snavel, die relatief lang en recht is, is perfect aangepast aan deze manier van voedsel zoeken.
Hoewel de Kemphaan nog steeds een vrij algemene verschijning is in veel van zijn broed- en overwinteringsgebieden, wordt de soort bedreigd door habitatverlies, landbouwpraktijken en klimaatverandering. Het behoud van natte graslanden en modderige foerageergebieden is cruciaal voor het voortbestaan van deze opmerkelijke vogelsoort.
In Nederland is de Kemphaan vooral tijdens de trekperiodes te zien, waarbij ze voorkomen in natte gebieden en polders. Hoewel het aantal broedparen in Nederland afneemt, blijft het land een belangrijke tussenstop voor deze vogels tijdens hun jaarlijkse migratie.