Gewichten en maten

Bedreigingsstatus

Beschrijving van het dier

De medicinale bloedzuiger, wetenschappelijk bekend als Hirudo medicinalis, is een fascinerende soort binnen de familie van ringwormen, specifiek behorend tot de klasse van de Hirudinea, ofwel de echte bloedzuigers. Deze soort heeft een rijke geschiedenis van medisch gebruik, die teruggaat tot in de oudheid. Het dier speelt een opmerkelijke rol in zowel de traditionele als de moderne geneeskunde, met name in de microchirurgie en bij de behandeling van veneuze congestie.

Qua uiterlijk is de medicinale bloedzuiger een indrukwekkend wezen. Het lichaam is langwerpig en enigszins afgeplat, variërend in lengte van ongeveer 10 tot 20 centimeter wanneer volledig uitgerekt. De kleur van de huid kan variëren van donkergroen tot bijna zwart, met een karakteristiek patroon van rode en gele strepen of stippen langs de rugzijde, wat deze soort onderscheidt van andere bloedzuigers. De buikzijde is vaak lichter van kleur.

Een uniek kenmerk van Hirudo medicinalis is de aanwezigheid van drie kaken, elk voorzien van honderden kleine, scherpe tandjes. Deze kaken worden gebruikt om de huid van hun gastheer te doorboren en een pijnloze incisie te maken. Wanneer de bloedzuiger zich voedt, scheidt hij tegelijkertijd een antistollingsmiddel, hirudine, af in de wond om te voorkomen dat het bloed stolt, waardoor hij ongestoord kan blijven eten. Dit proces kan tot ongeveer een uur duren, waarna de bloedzuiger zich verzadigd terugtrekt.

De medicinale bloedzuiger leeft voornamelijk in zoetwateromgevingen, zoals vijvers, moerassen en langzaam stromende rivieren in Europa en delen van Azië. Ze geven de voorkeur aan helder, schoon water met een rijke vegetatie, waar ze zich kunnen verschuilen en op hun prooi kunnen wachten. Hun dieet bestaat voornamelijk uit het bloed van gewervelde dieren, waaronder mensen, hoewel ze in hun natuurlijke habitat vaak kiezen voor amfibieën en vissen.

De voortplanting van de medicinale bloedzuiger is een interessant proces. Ze zijn hermafrodiet, wat betekent dat elk individu zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen bezit. Na een paring, waarbij ze sperma uitwisselen, leggen ze cocons met eieren in vochtige omgevingen dicht bij het water. Uit deze eieren komen na enkele weken jonge bloedzuigers, die al snel op zoek gaan naar hun eerste bloedmaaltijd.

Door de eeuwen heen is de medicinale bloedzuiger op grote schaal gebruikt in de geneeskunde. In het verleden werd gedacht dat het laten bloeden van een patiënt door middel van bloedzuigers een effectieve behandeling was voor diverse aandoeningen, variërend van hoofdpijn tot obesitas en mentale stoornissen. Hoewel veel van deze praktijken inmiddels achterhaald zijn, wordt Hirudo medicinalis tegenwoordig nog steeds gebruikt, met name in de plastische en reconstructieve chirurgie, om bloedophoping te verminderen en de bloedcirculatie in getransplanteerde weefsels te bevorderen.

Ondanks hun nut in de geneeskunde is de status van de medicinale bloedzuiger in het wild zorgwekkend. Door overmatige verzameling voor medisch gebruik, verlies van leefgebied en vervuiling van waterbronnen is de populatie in veel gebieden sterk afgenomen. Hirudo medicinalis staat momenteel op de lijst van soorten die bescherming nodig hebben, met inspanningen gericht op het behoud van hun natuurlijke habitat en het reguleren van de verzameling voor medische doeleinden.